Draagt informatietechnologie bij aan een duurzame samenleving?

Gastcollege 'duurzaamheid in de IT'

Tegenwoordig raakt informatietechnologie (IT) alle onderdelen van onze samenleving. Iedere dag maken we er opnieuw gebruik van; telefoons, laptops, printers, internet, software, apps en ga zo maar door. Het zorgt onder andere voor onderlinge verbondenheid en ongelimiteerde toegang tot kennis. De hedendaagse maatschappij kan niet meer zonder, verwacht steeds meer en almaar sneller. Begrijpelijk toch? IT is een krachtige tool om de wereld om ons heen slimmer en efficiënter te maken. Tegelijkertijd voelt men steeds meer de urgentie om aan de wereld van morgen te denken. Duurzaamheid krijgt daarbij meer aandacht en juist door IT-oplossingen krijgen innovatieve projecten steeds meer kans van slagen. Maar hoe ziet duurzaamheid er binnen IT eruit? Welke gevolgen brengt het met zich mee? En kan het bijdragen aan een duurzame samenleving?

In dit artikel lees je bovengenoemde kerngedachte van John van Beek die hij ter sprake heeft gebracht tijdens een gastcollege aan de informatica studenten van Avans Hogeschool. 

Wat verstaan we onder de term 'duurzaamheid'?

Wanneer het woord duurzaamheid in de volksmond wordt gebruikt, denken we al snel aan onze eigen CO2 voetafdruk, het opwekken van groene energie of klimaatverandering in het algemeen. Duurzaamheid gaat – gelukkig – verder dan dat, het spreekt alle processen en ontwikkelingen aan die invloed hebben op de mens en milieu, maar daarin wel de toekomstige generatie in acht nemen. Onder duurzaamheid verstaan we bijvoorbeeld ook gendergelijkheid, goede gezondheid en welzijn of gelijke toegang tot kwaliteitsvol onderwijs. Elk van deze uitdagingen dragen namelijk bij aan een basis voor een vreedzame, welvarende en duurzame wereld.

Om de hoeveelheid aan uitdagingen behapbaar te maken zijn de Sustainable Development Goals (SDG’s), ook wel Duurzame Ontwikkelingsdoelen genoemd, opgesteld door de Verenigde Naties. Het zijn 17 doelen om van de wereld een betere plek te maken in 2030. Niemand hoort achter te blijven en iedereen moet in staat zijn om te bouwen aan een betere toekomst. Daarvoor hebben ze grote aandacht voor vrede en veiligheid, economische ontwikkeling en milieuthema’s. De SDG’s maken het mogelijk voor organisaties en bedrijven om beloftes na te komen in het voordeel van huidige en toekomstige generaties.

Elke medaille heeft een keerzijde

Geen enkele technologische ontwikkeling is echter geheel zonder risico. Machines zullen steeds meer menselijke handelingen ondersteunen of zelfs overnemen. En dat heeft zowel positieve als negatieve gevolgen. Elke doorbraak in de IT heeft dus een keerzijde. Geen enkele computer kan tot op heden opwegen tegen de complexiteit van menselijke intelligentie. Computers onderscheiden zich juist in het toepassen van regels en het uitvoeren van complexe maar specifieke taken. Soms kan een relatief eenvoudige actie van een mens, zeer ingewikkeld zijn voor een computer. De autonomie die we tegenwoordig wel willen toekennen aan een computer kan leiden tot confronterende situaties waar de computer zelf autonome keuzes moet maken met betrekking tot het menselijke leven.

De Moral Machine maakt dit soort situaties zichtbaar. Het is een platform dat morele dilemma’s genereert en hiermee de keerzijde van machine-intelligentie onder de aandacht brengt. Hieronder zie je een voorbeeld van een van de morele dilemma’s, wat moet de zelfrijdende auto in dit geval doen? Een vraag die niemand graag beantwoord wanneer de situatie zichzelf voordoet.

Naast het bovengenoemde scenario zijn er meer risico’s waar wereldwijd zorgen over ontstaan. De punten, opgesteld door Ericsson – The Earth Institute, zetten we voor je op een rijtje:

1. Privacy en bewaking
   Het karakter van de IT an sich en de uitbreiding ervan kan leiden tot verlies, inbreuk en misbruik van privacy.
2. Cyberveiligheid
   Een netwerk georiënteerde maatschappij is kwetsbaar. Het verstoren van dit netwerk kan het middelpunt worden van opzettelijke cyberaanvallen en terrorisme.
3. Verlies van menselijke vaardigheden
   De onlinewereld zal onze hersenontwikkeling hervormen, dit kan uitlopen tot verlies van onze ‘menselijke’ vaardigheden en vertraging van ‘echte’ gemeenschappen, waardoor sociale interactie en vertrouwen zwakker worden.
4. Mogelijke publieke bezorgdheid over gezondheidseffecten
   Er zijn zorgen over mogelijke gezondheidseffecten van elektromagnetische velden en de sedentaire levensstijl die samengaat met digitale activiteiten.
5. Elektronisch afval en koolstofemissies
   De groei in het wereldwijde bezit van digitale apparaten, snelle productomzet en ontoereikende afvalverwerking leiden tot ophoping van gevaarlijk elektronisch afval.
6. Digitale uitsluiting
   Ervoor zorgen dat niemand achterblijft, is makkelijker gezegd dan gedaan. Als gevolg van digitale transformatie ontstaan er leeftijds- en generatiekloven.
7. Kinderbescherming en internet
   De IT-industrie heeft een rol te spelen bij het beschermen van de veiligheid van kinderen in de onlinewereld, inclusief cyberpesten en seksueel misbruik van kinderen.

IT als 'gamechanger'

Hoewel we met een bewuste en kritische blik moeten kijken naar nieuwe technologieën, leidt het ook tot veel positieve initiatieven. Initiatieven die innovatieve technologieën gebruiken om te bouwen aan een duurzame samenleving en die zijn het vertellen waard!

Een mooi voorbeeld om IT actief in te zetten bij het bereiken van de SDG-doelen is precisielandbouw. Paul van Zoggel, softwareontwikkelaar bij Van Den Borne – pionier op het gebied van precisielandbouw, zet precisielandbouw in om met behulp van technologie planten heel nauwkeurig de behandeling te geven die ze nodig hebben, zonder schade toe te brengen aan omringende flora en fauna. Ze gebruiken nieuwe technieken en innovaties met een minimale impact op het milieu. Zo gebruiken ze bodemscans die de bodemkwaliteit en de beschikbaarheid van nutriënten in de bodem te meten en vervolgens kunnen camera’s ziekten detecteren. Het heeft als doel de impact van moderne landbouw op het milieu te minimaliseren en tegelijkertijd de productie te maximaliseren.

Een ander welbekend voorbeeld is ‘The Ocean Cleanup’, opgericht door Boyan Slat – Nederlands uitvinder. The Ocean Cleanup gebruikt machine learning om plasticvervuiling in rivieren te identificeren en te simuleren hoe het zich in de oceaan beweegt. Om in detail te treden, camera’s leggen beelden vast van afval dat door de oceaan beweegt. Deze afbeeldingen worden vervolgens geanalyseerd in Microsoft Azure om onderscheid te maken tussen plastic en organisch afval. Deze inzichten stimuleren passieve opruimingssystemen om plastic te helpen verwijderen dat onze ecosystemen aantast.

 
Bron: The Ocean Cleanup

Draagt IT bij aan een duurzame samenleving?

Wij denken van wel! We vinden het belangrijk, maar bovenal erg leuk om onze kennis en praktijk ervaring over te dragen aan de volgende generatie, zodat ook zij bewust omgaan met innovatieve technologieën. 

Wil je hier meer over weten? Of heb je zelf een interessant initiatief? Neem dan contact met ons op!